بشیر

3ـ تربیت

[مقوله­ی تربیت در ذیل سه مولفه مفهوم تربیت، امکان تربیت، و شکل تربیت پی­گیری می­شود.]

3ـ1ـ مفهوم تربیت

مرادم از تربیت، از آهن ماشین ساختن است و از بشر آدم آفریدن. مرادم از انسان، موجود اجتماعی ابزار ساز و یا حیوان ناطق و انتخاب کننده و آزاد و خلاق نیست که این همه تعریف بشر است. این استعدادها و غرایز فردی و اجتماعی و عالی، توضیح آدم نیست.

آدم کسی است که بر تمام استعدادهایش حکومت دارد و رهبری دارد و به آن­ها جهت می­دهد.

مرادم از تربیت، تربیت بدنی و تربیت قومی و قبیله­ای نیست.

مرادم این است که استعدادهای بشر تا حد انسانی رشد کند.

مرادم از انسان، موجودی است که از سطح غریزه­ها بالا آمده در حد وظیفه و انتخاب زندگی می­کند.

خوراک او، پوشاک او، دوستی او، نشستن و برخاستن و حرکت او، از هوس­ها، از غریزه الهام نمی­گیرند.

و هیچ چیز در وسعت روح او موجی ایجاد نمی­کند و جز وظیفه آن هم وظیفه­ای از خدای او در او حرکتی نمی­آفریند.

این حیوان است که به خاطر غریزه­ها و با پای غریزه­ها زندگی می­کند و راه می­رود. اما انسان باید از این سطح بالاتر بیاید و از تضادی که در نهاد اوست مدد بگیرد و حرکت کند، آن هم حرکتی نه به سوی آنچه در حد او و پایین­تر از اوست.

حرکت به سوی وجودی برتر و بالاتر و بی­نیاز و بی­مانند و نامحدود.

و دیگر این انسان از بند رهیده و به وسعت رسیده­، این انسان دریا دل، با قطره­ای طوفان نمی­گیرد و با جلوه­ای و هوسی موج برنمی­دارد.

آن­ها که عظمت هستی و خداوند هستی را دیده­اند، به هستی قانع نمی­شوند و حتی از بهشت و تمام هستی آزادانه می­گذرند که: رضوان من الله اکبر.(1)

 و این روح به عظمت رسیده و از مرزها گذشته دیگر با کم­ها تحریک نمی­شود و با کوچک­ها اسیر نمی­شود و جز وظیفه، چیزی در او موج نمی­آفریند و شوری نمی­آورد.

در این حد بشر آدم می­شود و با این عظمت است که بشر به انسانیت می­رسد.

در این جا مرادم از تربیت روشن می­شود که تربیت آن راه و نظامی است که از بشر انسان می­سازد. انسانی که بار امانت را می­تواند به دوش بگیرد و قدرت­ها و صنعت­ها و تکنیک­های پیشرفته در دست او و در زیر پای او، او را بالاتر و جلوتر می­آورد. و این قدرت و ثروت و علم و صنعت برای او غروری نمی­آفریند که وظیفه­ای می­سازد. این­ها بار امانت است نه بال افتخار.

(1) - توبه، 72.

جایگاه تربیت در نظام فکری مرحوم عین ـ صاد

سید مجیدپورطباطبایی

اردیبهشت87